26/7/11

Ler... tamén en verán

Chega o verán, ese tempo case máxico para os pequenos no que apremia unha tentación en apariencia moi sá: esquecer todo o que teña que ver co académico, co estudo e coa disciplina da aula e da escola en xeral. Chega tamén, entón, un período de distensión necesaria para aquelas e aqueles que empregaron moitas, moitísimas enerxías en sacar o curso adiante, en cumprir uns programas (falo de alumnos e de profesores), de rematar, en fin, un ciclo vital. E resulta perfectamente comprensible ese desexo de abandonalo todo temporalmente, polo menos até o vindeiro curso.

E emprego a palabra “tentación” porque, na cultura que nos veu nacer, é frecuente asociar algo tan corrente como ler a unha situación académica, ou que, polo menos, debe ter unha xustificación. Na maioría das ocasións “lemos para algo”: lemos o xornal para informarnos da actualidade; lemos libros profesionais para desenvolver mellor o noso traballo; pero que pasa cando lemos porque si?

Que ocorre cando unha persoa le por puro hedonismo, polo mesmo motivo que vai ao cine, desfruta dunha boa comida ou recibe unha masaxe? Que ocorre cando lles dicimos aos nosos pequenos que tras os libros e os contos (non confundamos ambas palabras) hai unha fonte incrible de pracer? E que ocorre cando non só llelo dicimos senón que participamos con eles dese marabilloso proceso de encontro cunha realidade pluridimensional que é a literatura e, en fin, a vida mesma?

É preciso que, ao chegar o verán, os nosos nenos e nenas deixen de soñar a habitar outros lugares, a vivir outras vidas, e mesmo a habitar outras épocas? A literatura infantil, non o esquezamos, non é “cousa de nenos”. Non se trata de historias para os que non entenden, de inferior categoría, ou de pouca importancia vital. Os nosos pequenos son, simplemente, pequenos. Pero non tontos. E os libros que os autores (escritores e ilustradores) crean para eles non contan verdades menos “serias” que as historias de adultos. Simplemente están contadas nunha clave adaptada á súa idade e momento evolutivo.

Porque hai libros que axudan aos nenos a comprender a separación entre pais e fillos (a morte, as viaxes, as separacións,...); outros fálanlles da amizade, do amor aos amigos, ás parellas; noutros atoparán como vencer moitos dos medos que a cotía viven con eles; e na maioría deles, se están ben construídos, aprenderán a sentir un bocadiño máis da vida que pouco a pouco van coñecendo. E os libros, en si, non son máis importantes que unha boa película, un bo videoxogo, unha boa obra teatral, unha boa obra musical, ... porque todas elas son “lecturas” da realidade.

Pero os nenos, sobre todo nas súas idades máis temperás, precisan de “mediadores” que lles lean, nunhas ocasións, e que lles “contaxien”, noutras. No verán xa non está o mestre ou a mestra que lles estimule o pracer por saber e emocionarse. Agora estamos nós, con eles. Dicía a escritora e profesora Teresa Durán que o acto da lectura infantil debería ser un “ménage à trois”, un acto amoroso de a tres. Porque ler un libro a un pequeno non é ler as letras, os parágrafos, as páxinas...e xa está. Ler un conto a un neno é, ante todo, emocionarse con el, asustarse con el, berrar con el, aínda que iso signifique saltar parágrafos, ou mesmo cambiarlle o nome a algún personaxe.

Se comprendésemos que ler con pequenos é un acto de amor, visitaríamos máis as librerías e as bibliotecas, que teñen seccións especializadas para eles. Destinaríamos parte do que a crise nos permite a enriquecer, de a pouquiño, a súa biblioteca particular, onde agochan os seus tesouros persoais. E, sobre todo, buscaríamos o tempo necesario (e imprescindible) para ter momentos de intimidade cos pequenos, nos que enfrontármonos xuntos a monstros, príncipes, viaxes marabillosas, xentes doutras terras, e, entre risos, sorpresas e páxinas, írmonos quedando durmidos, coa ansia de, o día seguinte, volver a empezar.´

Xosé Tomás (Colectivo Marimanta)

No hay comentarios: